Ζαχαρίας Παπαντωνίου.
Το απαγορευμένο Αναγνωστικό....
Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε ως αναγνωστικό της τρίτης τάξης του δημοτικού σχολείου, στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του Ελευθερίου Βενιζέλου, της περιόδου 1917-18 και αποτέλεσε το πρώτο σχολικό αναγνωστικό στη δημοτική γλώσσα, που ο Βενιζέλος καθιέρωσε στις πρώτες τέσσερις τάξεις του δημοτικού.
Η πρώτη έκδοση από το Εθνικό Τυπογραφείο έγινε το 1918 με εικονογράφηση Π. Ρούμπου και με συντακτική επιτροπή τους Δ. Ανδρεάδη, Δ. Δελμούζο, Π. Νιρβάνα Ζ. Παπαντωνίου και Μ. Τριανταφυλλίδη. Η εικονογράφηση στις σελίδες του βιβλίου είναι του ίδιου του συγγραφέα.
Τα "Ψηλά βουνά", αν και αγαπήθηκαν πολύ από τα παιδιά και απέσπασαν επαινετικά σχόλια από τον Κωστή Παλαμά και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, προκάλεσαν σφοδρές αντιδράσεις, κυρίως λόγω της πρωτοποριακής δομής στο ύφος και τη γλώσσα – σε σχέση με τα υπόλοιπα αναγνώσματα της εποχής.
Το 1920, μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές, το έργο αποσύρθηκε και ρίχτηκε στην πυρά από μία "Επιτροπεία" του υπουργείου Παιδείας, που το χαρακτήρισε "χυδαίο, εγκληματικό και ανήθικο", ενώ ο ίδιος ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, κατηγορήθηκε ότι διαφθείρει τα παιδιά, καταργεί τη θρησκεία και την οικογένεια και προωθεί την αθεΐα.
Μερικά αποσπάσματα...
«..στη χώρα φάνηκε έπειτα από χρόνια ένας δάσκαλος
που άφησε όνομα. Έπαιρνε τα παιδιά και τα δίδασκε κάτω
από τα δέντρα… Έπαιρναν το βιβλίο τους και διάβαζαν
μαζί του απάνω στους λόφους, στον ήλιο και στον αέρα.
Από κει τους έδειχνε τους γύρω τόπους, τη γη, τον
ουρανό, τα πλάσματα όλα… Τους μάθαινε τη ζωή των
δέντρων, των πουλιών και των εντόμων. Όταν ήταν
καθαρή αστροφεγγιά, τους έδειχνε από ένα ύψωμα και
τους ονόμαζε τ’ άστρα. Τους μάθαινε να γράφουν όσα
είχαν στο νου και στην ψυχή τους…»
--------------------------------------------------------------------------------------------------
«..Σαν έφτασαν σε μια ράχη, τούς καλωσόρισε ο κρύος αέρας..
Αυτός ο αέρας είχε περάσει απο κάθε κορφή και κάθε λαγκαδιά!!
Τον εισέπνευσαν με βαθιά αναπνοή....
Πουλιά με άσπρη τραχηλιά, κουνούσαν την ουρά τους, κι ύστερα έφευγαν με γοργό λαρυγγισμό.
Ενα κατσίκι κατάμαυρο έστεκε στην κόψη του βράχου.
Οι βράχοι με τα χρόνια έμοιαζαν σχηματισμένοι σαν θεόρατα σπίτια, που δεν ξέρεις ποιός τα κατοικεί!
Οι γκρεμοί ήταν φυτεμένοι με πουρνάρια και κουμαριές.
Αλλού κατέβαιναν γυμνοί και απότομοι σαν να τούς είχες κόψει με σπαθί.
Ο βράχος απάνω στο βράχο, ο λόφος απάνω στο λόφο σχημάτιζαν το βουνό.
Πελώρια ήταν όλα...
Και σ'αυτό το ύψος ανέβαινε με στροφές, όλο ανέβαινε ο δρόμος!!
Ευτυχισμένοι σε τούτο το θέαμα που αντίκρυζαν οι μικροί ταξιδιώτες, κοίταξαν πρός τις κορφές....
Ένας τους φώναξε...
ΓΕΙΑ ΣΑΣ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ!!!!! »
